Het belang van bewegen en sport voor mensen met een beperking

Lichamelijke beperking

Uit de Gezondheidsenquête van 2020 blijkt dat 11,4% van de Nederlandse bevolking van twaalf jaar en ouder ten minste één matige of ernstige beperking heeft op het gebied van bewegen, horen of zien (OESO). Het voorkomen van lichamelijke beperkingen neemt toe naarmate de leeftijd stijgt, waarbij vrouwen in het algemeen vaker beperkingen hebben dan mannen.

Verstandelijke beperking

Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau hadden in 2018 circa 440.000 personen in Nederland een verstandelijke beperking, waarvan ongeveer 370.000 een lichte vorm en circa 70.000 een ernstige verstandelijke beperking (Woittiez et al., 2019).

Beweegnorm: Meer bewegen en minder zitten

Er wordt aanbevolen om minimaal 150 minuten per week matig intensieve inspanning te leveren, ook voor mensen met een beperking.

Een beweegvriendelijke leefomgeving ondersteunt dit streven.

Een beweegvriendelijke leefomgeving is essentieel voor het verbeteren van zowel fysieke als mentale gezondheid en draagt bij aan een sociale en levendige gemeenschap. Deze omgeving stimuleert en faciliteert beweging, spel en sport, vermindert gezondheidsrisico’s en verhoogt de kwaliteit van leven.

Een beweegvriendelijke leefomgeving is een faciliteit die beweging, spel en sport toegankelijk en aantrekkelijk maakt. Onderzoek toont aan dat inwoners van beweegvriendelijke buurten dagelijks gemiddeld 766 stappen meer zetten dan inwoners van minder beweegvriendelijke buurten.

In de Ontwerpchecklist inclusieve beweegvriendelijke* omgeving staan zes criteria die beïnvloedbaar zijn.

6 B’s gekozen, beïnvloedbaar

1. Beschikbaar: is het er als mensen het nodig hebben, bijvoorbeeld openingstijden?
2. Bereikbaar: kan iedereen er komen, bijvoorbeeld met het openbaar vervoer? En zonder drempels of omwegen.
3. Betreedbaar: kan iedereen er gemakkelijk naar binnen of buiten? Ook als je geen trappen kunt nemen?
4. Bruikbaar: kunnen mensen er doen wat ze van plan zijn?
5. Begrijpelijk: Vindt iedereen gemakkelijk zijn weg en begrijpt iedereen alle informatie?
6. Betrouwbaar: Voelt iedereen zich veilig en welkom? Blijft de locatie onder diverse omstandigheden betrouwbaar in gebruik?

*Bron : Ontwerpchecklist inclusieve beweegvriendelijke omgeving van Kenniscentrum Sport en bewegen.

Voor meer informatie over een bepaalde (doel)groep:

https://www.kenniscentrumsportenbewegen.nl/themas/beweegvriendelijke-omgeving/

https://www.bouwstenen-bvo.kenniscentrumsportenbewegen.nl/interactieve-kaart/

Social Return On Investment (SROI)

De Social Return On Investment (SROI) geeft inzicht in de maatschappelijke baten van sport en bewegen. Investeren hierin loont; het SROI-cijfer helpt bij het bepalen van effectief beleid.

Momenteel bedraagt het SROI-cijfer voor Wassenaar 2,57: de maatschappelijke opbrengsten van sport en bewegen zijn daarmee 2,57 keer hoger dan de kosten.

Investeringen in sport en bewegen dragen bij aan gezondheidswinst, een hogere levensverwachting, lagere zorgkosten, geringer ziekteverzuim en een verbeterde levenskwaliteit.

Het SROI-cijfer specificeert echter niet welke investering het meeste oplevert van de overheid, gemeente of burger, noch waar middelen het best ingezet kunnen worden. Ook is niet vastgesteld of de participatie daadwerkelijk stijgt door investeringen.

Een stijgend SROI-cijfer mag geen reden zijn tot gemakzucht; zo steeg het cijfer landelijk van 2,70 naar 2,76, vooral door inflatie. Tegelijkertijd voldoet een kleiner deel van de bevolking aan beweegrichtlijnen, wat onderstreept dat voortdurende inzet noodzakelijk blijft.

Wie profiteert van sport en bewegen?

• Individu: afgenomen zorgkosten, levensverwachting, arbeidsproductiviteit, sociale effecten, kwaliteit van leven
• Zorgverzekeraar: deels afgenomen zorgkosten
• Werkgever: afname ziekteverzuim, toename arbeidsproductiviteit
• Maatschappij: afname criminaliteit, toename sociaal kapitaal, toename leerprestaties en minder schooluitval
• Rijksoverheid: via inkomstenbelasting van hogere arbeidsproductiviteit, toename sociale effecten
• Gemeenten: deels afgenomen zorgkosten (WMO), afname criminaliteit, toename sociaal kapitaal

Rol en verantwoordelijkheid van gemeenten

Sport en bewegen vervullen diverse maatschappelijke doelen voor zowel mensen met een beperking als gemeenten: betere gezondheid, lagere zorgkosten, meer zelfstandigheid, sterkere maatschappelijke participatie, groter sociaal welzijn en plezier in werk. Gemeenten hebben een centrale rol in het bevorderen van inclusie en zelfstandigheid.

Sinds 2016 geldt in Nederland het VN-verdrag Handicap, bedoeld om de positie van mensen met een beperking te versterken. Het programma “Onbeperkt meedoen!” en de uitvoering van diverse wetten zoals de Wmo, Participatiewet, Wet publieke gezondheid en Jeugdwet zijn hierop aangepast. Gemeenten dienen integraal samen te werken om mogelijkheden en budgetten optimaal te benutten.

Bevindingen uit rapportage Kenniscentrum Sport en Bewegen over mensen met een beperking:

• Mensen met een fysieke of verstandelijke beperking boeken aanzienlijke gezondheidswinst als zij voldoen aan beweegrichtlijnen: lagere zorgkosten, langere levensverwachting, hogere levenskwaliteit
• De baten voor mensen met een fysieke beperking zijn €5.000 tot €15.000 hoger over een sportief leven vergeleken met de gemiddelde Nederlander (ca. 15% extra).
• De sociaaleconomische waarde van sport en bewegen kan 14% tot 60% hoger zijn voor mensen met een verstandelijke beperking, afhankelijk van leeftijd.
• Een investering in een sporthulpmiddel (gemiddeld €16.000) kan sportdeelname mogelijk maken. Als daardoor voldaan wordt aan beweegrichtlijnen, levert deze investering maatschappelijk 4,5 keer zoveel op.

SGW 17 augustus 2025

Ida C. Spelt

Sgw.wassenaar@gmail.com

Zwemuurtje

In Sterrenbad Sportfondsen kunnen mensen met een lichamelijke beperking op drie dagen terecht voor een heerlijk zwemuurtje in het doelgroepen/therapie/welness bad. In de zomervakantie is het bad ook altijd open voor deze doelgroep.

Dit doelgroepen/therapie/welness bad heeft altijd een watertemperatuur van 34 graden. Elke maandag (14.00 tot 15.00 uur) woensdag (11.15 tot 12.15 uur) en vrijdag (11.00 – 12.00 uur) maken gemiddeld 20 personen gebruik van deze prachtige activiteit. Een activiteit die in 2011 door de SGW is geïnitieerd en inmiddels is uitgegroeid tot 3 uur per week.

Laagdrempelige toegang, gratis parkeermogelijkheid en diverse faciliteiten in een volledig aangepaste kleedkamer voor mensen met een lichamelijke beperking. In de 3 MiVa uren wordt er gerecreëerd maar ook altijd een half uur gezamenlijke oefeningen gedaan. De leeftijd van de deelnemers is tussen 15 en 85 jaar.

Het zwemmen vindt plaats onder toezicht van een deskundig zwemonderwijzer van Sterrenbad Sportfondsen, die ook wanneer dat gewenst is, de aanwezige tillift bedient. Deelnemers die zelf het water in kunnen komen, doen dat via de ‘luie’ trap en de geleidelijk aflopende bodem. Voor het aan- en uitkleden moet men zelf zorgdragen. Een eventuele helper mag, tegen betaling van de normale toegangsprijs, meezwemmen.

Mede dankzij het enthousiasme van het team van Sterrenbad Sportfondsen is het steeds uitermate gezellig. Lotgenoten helpen elkaar zo veel mogelijk, wanneer er hulp gewenst is. Na afloop is er een verse kop koffie of thee in het Café Plaza terwijl er nagepraat wordt met elkaar.

Contact. Sterrenbad Sportfondsen; Generaal Winkelmanlaan 2; 2243 AZ WASSENAAR; T 070 – 511 31 04; E-mail: sterrenbad@sportplaza.nl

Tools voor beweging

Tools voor gezonde leefstijl, een beweegkalender te downloaden, posters met oefeningen.

Sterker op eigen benen

Sinds 2007 verbindt Academische werkplaats bij Radboud MC Sterker op eigen benen wetenschap, onderwijs en praktijk op het gebied van gezondheid voor mensen met een verstandelijke beperking en streeft ernaar een internationale voortrekkersrol te vervullen in gezondheidsonderzoek.  

Een bewegingsposter voor rolstoelgebruikers

Je kan de poster downloaden door op de afbeelding te klikken, de poster in pdf formaat zal dan in een nieuw tabblad openen.